'Zuri-beltzeko argazkiak'
Arantxa Urretabizkaia: 'Oroitzapenak biluzik erabili ditut liburuan'
Natxo Velez | eitb.eus
Idazle donostiarrak “iraganaren istantak” bildu ditu “Zuri-beltzeko argazkiak” liburu berrian, “zahartzaroaren atarian dagoen belaunaldia nola bizi izan zen irudikatzeko”.
“Donostiako bazterreko auzo apal batean bizi zen familia euskaldun, euskaltzale, antifrankista, kristau eta langile baten” bizipenei, bere familiaren ibiliari, eginiko argazkiek, Arantxa Urretabizkaia idazlearen oroimen zatiek, betetzen dute Zuri-beltzeko argazkiak (Pamiela) liburua.
1947 eta 1960. urteak mugarri jarrita, eguneroko gertakari xaloagoak eta historia garaikidean arrastoa utzi duten jazoerak testuratu ditu Urretabizkaiak Durangon aurkeztuko duen liburuan, oroimenak burutik paperera eramanda.
Zergatik, Panpox (Hordago, 1979) eta Koaderno gorria (Erein, 1998) lanen idazlearekin hitz egin dugu, lan berriaren arrasto batzuen bila.
Liburuan biltzen dituzun “argazkiak”, mintzagaiak, 1947tik, jaio zinenetik, 1960ra doan epera mugatu dituzu. Zergatik bukatzen da kontakizuna urte horretan?
Urte horretan bukatu zelako eskola niretzat. Handik aurrera ofizio bat ikasten hasi nintzen. Beraz, 1960an bukatu zen nire haurtzaroa, hor hasi zen bizitzaren beste atal bat.
Zein irizpideri jarraitu diozu memoriak elikatutako “argazki-bilduma”, oroitzapen sail, horretatik liburuan agertzen diren aleak (Franco, euskara, arropak, jolasak…) aukeratzeko?
Askotan, gehienetan bezala, sena izan da irizpidea. Argazkietan alde politikoa azaldu nahi nuen, nola ez, baina baita egunerokotasuna ere.
Fikzioa idaztera ohituta, zelakoa izan da idazlearen eta kontalariaren arteko iragazkia kendu eta benetako oroitzapenak testuratzeko erabakia? Non jarri duzu kontatu nahi zenuenaren eta kontatu nahi ez zenuenaren arteko muga?
Orain arte, fikziogintzan, oroitzapenak eta bizipenak edonon erabili ditut, betiere itxuraldatuak, pertsonaia batean nahiz bestean. Oraingoan erabaki nuen oroitzapenak biluzik erabiliko nituela, mozorrorik gabe. Kontatu nahi nuenaren eta nahi ez nuenaren arteko muga, berriz ere, senak markatu du. Argi nuen hasieratik ez nuela gure etxeko intimitaterik kontatuko. Gurasoak hil ziren, baina ahizpa eta anaia bizirik daude eta ez dut haien bizitza inbaditu nahi izan, ezta neronena ere.
“Donostiako bazterreko auzo apal batean bizi zen familia euskaldun, euskaltzale, antifrankista, kristau eta langile baten” inguruko zer ikuspegi orokor helarazi nahi diozu irakurleari?
Helarazi nahi nioke nolakoa zen bizitza gure inguruan. Arinegi esaten da, gertakari baten aurrean, hau Francoren garaian bezalaxe gertatzen da. Argi nuen, hasieratik, historia liburuetan edo kontakizun gehienetan ez dela gurea bezain familia xumerik aintzat hartzen.
“Gure ondorengoak gu baino okerrago” biziko direla entzuten da gaur egun, krisia dela eta, eta esaldi horren aurka egin zenuen liburuaren aurkezpeneko ekitaldian. Arinkeriaz begiratzen diote zenbaitek aurreko belaunaldiei? Badago loturarik orduko eta oraingo miserien artean?
Gure belaunaldiko askok idealizatu egiten du iragana, paradisua han kokatu izan balitz bezala. Horregatik esaten dute orduko baloreak berreskuratu behar direla. Ez zait iruditzen garai hartan berreskuratu beharreko gauza asko dagoenik.
Miseriak gordinagoak ziren orduan, zabalduagoak. Baina sasoi hartan ere bazeuden ondo asko bizi zirenak, nik gutxi ezagutu banituen ere.