Itxi

Elkarrizketa

'Euskaltzaindiak XXI. mendeko testuinguruan kokatu beharko luke araugintza'

Natxo Velez | eitb.eus

Leer en Castellano

Asier Larrinaga EiTBko Euskara Zerbitzuko buruak “Zenbait gogoeta euskara batuaren araugintzaz EiTBko esperientziatik” hitzaldia egingo du gaur Arantzazun, Euskaltzaindiaren XVII. Biltzarrean.

Asier Larrinaga EiTBko Euskara Zerbitzuko burua. Argazkia: EiTB.

Euskara batuaren 50. urteurrenean, Euskaltzaindia Arantzazura itzuliko da urriaren 4tik 6ra, 1968an euskara bateratua abiarazi zuen toki berera. Hiru egunean, 50 adituk euskararen indarguneak eta ahuleziak identifikatu eta etorkizuneko erronkak aztertuko dituzte, Euskaltzaindiaren mendeurrenaren kariaz antolatutako nazioarteko jardunaldian.

eitb.eus-en zuzenean jarraitu ahal izango den biltzarrean, adituek hainbat ikuspegitatik begiratuko diote euskara batuari, nola alderdi linguistiko hutsetik hala zenbait gizarte eragilerekin duen harremanaren bitartez, “Euskara batuaren etorkizuneko erronkak komunikabideetan” atalean bezala, esate baterako.

Tarte horretan, osteguneko 16:30etik aurrera, Asier Larrinaga EiTBko Euskara Zerbitzuko buruak “Zenbait gogoeta euskara batuaren araugintzaz EiTBko esperientziatik” hitzaldia egingo du, EiTBko komunikatzaileen ikuspegitik Akademiak XXI. mendean zer erronka dituen azaltzeko.

 

"Erraldoien sorbaldan" bideoa proiektatu du Asier Larrinagak Euskaltzaindiaren Biltzarrean

Zein da EiTBren abiapuntua 2018an, euskara batuari dagokione

 

Lehenengo eta behin, EiTBko komunikatzaileek ez dute zalantzan ipintzen euskara batua. Euren hizkuntza euskara batua da, dudarik gabe.

Eta bigarren abiapuntua da ez dela zalantzan ipintzen euskara batu hori arautzeko eskumena Euskaltzaindiari dagokiola.

Zer paper bete du EiTBk euskara batua zabaltzeko eta finkatzeko?

EiTBk erabateko garrantzia izan du euskara batua hiztunen artean ezagutarazten, eta hiztunek onartzeko elementu garrantzitsuenetako bat izan da telebistan eta irratian euskara batua erabili dela.

Eta zein bete beharko luke aurrerantzean, zure ustez?

Uste dut gure kezka ez dela etorkizunean zer gehiago egin dezakegun euskara batua ezartzeko. Orain arte bezala jarraituko dugu.

EiTBren eta EiTBko komunikatzaileen gogoeta da Euskaltzaindiak euskararen araugintza XXI. mendeko testuinguruan kokatu beharko lukeela eta, hedabideen arloari dagokionez, EiTB eta EiTBko komunikatzaileak prest gaude Euskaltzaindiarekin batera XXI. mendeko komunikazioaren ezaugarriak zein diren eta hizkuntzari zelan eragiten dioten aztertzeko.

Eta zein dira XXI. mendeko komunikazioaren ezaugarri horiek?

Bat, oso garrantzitsua, zehaztasuna da. Gaur egungo komunikazioak termino zehatzak behar ditu.

Egunotan, adibide bat jartzearren, Quim Torra Kataluniako presidenteak esan du preso politikoak askatzea exijitzen duela. Euskaltzaindiaren Hiztegian, exijitu baztertzekotzat jotzen da, eta eskatu proposatzen da ordain gisa. Baina kronika politikoan exijitu eta eskatu ez dira gauza bera.

Egungo komunikazioaren beste ezaugarri bat da entzuleak eta ikusleak gure mikrofono eta kameren aurrera ekarri, eta protagonista bihurtu ditugula; areago, gure saioen eduki-sortzaile ere bihurtu ditugula. Hor, erronka da zubiak eraikitzea, pertsona horiek eroso sentiaraztea, hizkuntzak ez eragitea etenik komunikazioan. Horretarako, malgua izan behar da. Jendeari “zu ere gurea zara” esan behar diogu erabiltzen dugun hizkuntzaren bidez.

Zelakoa behar du, zehatza eta malgua ez ezik, XXI. mendeko komunikazioak?

Hitzen testuinguru osoa ere hartu behar du kontuan. Erabaki bat hartzen denean, hitzen ingurune osoa hartu behar da aintzat: kolokazioa, aditzen errejimena… Ez dugu ezer konpontzen hitz bat zehaztearekin.

Manifestazio hitza hor dugu, baina, askotan, jendeak ez daki manifestaziora deitu edo manifestazioa deitu esan behar duen. Edo manifestazioa deitu bai, baina ostegunean edo ostegunerako esan behar da?

Komunikatzaileen premien ikuspegia kontuan hartu behar du Euskaltzaindiak arauak emateko orduan.

Zer harreman dute Euskaltzaindiak eta EiTBk?

Harreman oso garbi bi dituzte. Alde batetik, Euskaltzaindia EiTBko Administrazio Kontseiluko kidea da.

Horrez gain, bion arteko lankidetza hitzarmen bat dugu, eta, horren arabera, lehentasunezko kanal bat dago Euskaltzaindiaren eta gure artean, beraiek guri arauak-eta jakinarazteko eta guk beraiei gure zalantzak helarazteko.

Eta zer eskatzen diote Akademiari EiTBko komunikatzaileek, horrez gain?

Euskaltzaindiari arauak hartzeko eskumena aitortzen zaio, hor ez dago zalantzarik, lehen esan dizudan bezala. Baina komunikatzaileek jakin nahiko lukete arau horien atzean zer dagoen, zergatik hartzen diren erabakiak.

Sasoi batean Etxegarate erabili behar genuela esan ziguten, eta orain Etzegarate esan behar dugula esan digute. EiTBn berehala hasi gara hala erabiltzen, baina arauak sinetsi egin behar dira gero pantailara edo mikrofonora agertzeko. Arauaren atzean zer dagoen jakin behar dugu.

Arabako toponimian itzelezko aldaketa etorri da, izen piloa aldatu du Euskaltzaindiak, eta orain arte Langraiz Oka esaten ibili garena Nanclares Oka deitu behar dela erabaki du. Euskal kronika politikora ere pasatu den terminoa da, Langraiz Bidea hor dago finkatuta. Bada, zer aurpegi geratuko zaio orain ikusle, entzule edo irakurleari Nanclares Bidea esaten hasten bagara?

Erabaki batzuk beste inori begiratu barik hartzen ditu Euskaltzaindiak, eta feedback apur bat ere eskatzen diote komunikatzaileek Akademiari. Langraiz oso ondo finkatutako toponimoa da, atze bat daukana kronika politikoan, eta paper zahar batzuetako lekukotasun bakana ez zait pisuzko arrazoia iruditzen hori aldarazteko.